Pieśni na Wejście, wykonywana w postawie stojącej rozpoczyna się, kiedy celebrans wraz z asystą procesyjnie udaje się do ołtarza (introit) i powinna trwać do czasu, gdy kapłan po powitaniu (i okadzeniu) ołtarza zajmuje miejsce przewodniczenia. Ogólne do Mszału Rzymskiego, z 1969 r. (OWMR), podaje cztery charakterystyczne cechy śpiewu na Wejście (nr 2a). Gdy się o nich zapomina, dobierając polskie pieśni na początek Mszy św., wtedy pieśni te nie spełniają swojego zadania. Dlatego każdy, od kogo zależy dobór pieśni do Mszy św., powinien pamiętać, że śpiew na wejście ma za zadanie:
- zapoczątkować celebrację liturgiczną,
- pogłębić jedność zgromadzonych,
- skierować myśl wiernych na tajemnice, okresu liturgicznego lub święta.
- towarzyszyć procesji kapłana i asysty.
Msza św. zatem rozpoczyna się nie od "W Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego" ani nie od wstępnego pozdrowienia wiernych, ale już od tej pierwszej pieśni procesyjnej. Śpiew ten jest tak ważny, że w przypadku, gdyby nie mógł być wykonywany, to wtedy odpowiednią antyfonę należy odrecytować (czynią to wierni lub kapłan). Jeżeli droga kapłana i asysty do ołtarza jest bardzo krótka, w takim przypadku pieśń na Wejście można nieco wcześniej zacząć, zanim rozpocznie się procesja Wejścia. Lepiej jest wcześniej zacząć i wykonywać kilka zwrotek tej wstępnej pieśni, aniżeli zaśpiewać tylko jedną zwrotkę, zaczynając wraz z wyjściem kapłana i asysty do ołtarza. Zbyt krótki śpiew procesyjny nie będzie bowiem mocnym akcentem rozpoczęcia celebracji liturgicznej. Msza św. jest Ofiarą, jaką wierni składają Panu Bogu , nie tylko przez ręce kapłana, lecz także razem z nim" (KL 43). Jest to ofiara całego zgromadzenia, i dlatego wszyscy, już od samego początku winni sobie to uświadomić. W związku z tym pieśń na Wejście, jako pieśń rozpoczynająca celebrację liturgiczną, powinna być wykonywana przez wszystkich uczestników tej świętej czynności. Zatem musi to być pieśń wszystkim dobrze znana. Nie wyklucza to jednak wykonywania tego śpiewu na przemian ze scholą lub kantorem (przy czym wszyscy śpiewają refren).
Pieśń na przygotowanie darów. Śpiew ten towarzyszy procesji z darami i obrzędowi przygotowania darów na ołtarzu. Rozpoczyna się on zaraz po zakończeniu modlitwy powszechnej i trwa do zakończenia przygotowania darów (do momentu, aż kapłan obmyje ręce). Jeśli nie ma tego śpiewu, kapłan będzie recytował modlitwy przewidziane w mszale. Obrzęd przygotowania darów ma usposobić uczestników liturgii do wiernego ofiarowania siebie Bogu i bliźnim. Treścią tego obrzędu staje się miłość względem Boga i drugiego człowieka. O tym też powinny traktować pieśni. Możemy śpiewać pieśni mówiące o ofiarowaniu się Chrystusa Bogu, o składaniu siebie w ofierze, a także nawiązujące do tematu liturgii lub okresu liturgicznego. Można w tym czasie wykonać utwór instrumentalny, może śpiewać tylko chór, lub schola.
Pieśń na Komunię świętą rozpoczyna się zaraz po słowach: Oto Baranek Boży... Panie nie jestem godzien..., gdy kapłan przyjmuje Komunię św. a trwa przez cały czas komunikowania wiernych. Śpiewu tego nie należy przedłużać aż do puryfikacji, zwłaszcza gdy po skończonej Komunii św. będzie wykonywana jakaś pieśń dziękczynna (OWMR 56). W takim wypadku bowiem wierni nie mieliby ani chwili czasu na osobiste spotkanie się z Chrystusem. Natomiast, jeśli pieśń komunijna skończy się wraz z zakończeniem komunikowania wiernych, nawet ci, którzy jako ostatni przystąpili do Komunii św., mają chwilę czasu na osobisty dialog z Jezusem Chrystusem (kapłan w tym czasie odnosi pozostałe komunikanty do tabernakulum i puryfikuje patenę, tackę i kielich). Śpiew na Komunię św. spełnia trzy funkcje:
- przez jedność głosów ma okazać duchową wspólnotę komunikujących,
- ma wyrazić „radość serca”,
- nadać charakter bardziej braterski procesji tych, którzy przystępują do Komunii św. (WOMR 56).
- może też wyrażać temat liturgii (zatem można śpiewać tu pieśń Maryjną, jeśli obchodzimy uroczystość ku czci Matki Bożej).
Możliwe jest także ukazywanie paschalnego charakteru Komunii świętej. Trzeba zwracać na to uwagę, że Komunia, to nie święto Bożego Ciała i pieśni o tematyce ściśle Eucharystycznej trzeba wykorzystywać z dużym umiarem. Śpiew na komunię wykonują przede wszystkim ludzie zgromadzeni na Eucharystii. Może śpiewać schola lub kantor na przemian z ludem. Jeśli sama schola to jedynie pod warunkiem, że pojawi się druga pieśń na komunię śpiewana przez wszystkich. Trzeba szczególnie dbać o to, by w tym szczególnym momencie zjednoczenia w Chrystusie wierni jednoczyli się także w śpiewie. Wagę pieśni na komunię podkreśla fakt, że jeśli się jej nie śpiewa, należy w jej miejsce odczytać stosowną antyfonę.
Pieśń na uwielbienie. Obecnie dziękczynienie po Komunii św. stało się jednym z elementów Najświętszej Ofiary i jest odprawiane wspólnie przez kapłana oraz wiernych. Pierwszą wzmiankę o tym nowym elemencie liturgii mszalnej znajdujemy w drugiej instrukcji wykonawczej do Konstytucji o Liturgii, z 1967 r. Czytamy tam: „W Mszach świętych z udziałem ludu można przed modlitwą po Komunii, stosownie do okoliczności, albo zachować przez pewien czas milczenie, albo śpiewać lub odmawiać psalm, albo pieśń uwielbienia, np. psalm 33, 150, Hymn Trzech Młodzieńców, Pieśń Zachariasza" (nr 15). Wprowadzenie Ogólne do Mszału Rzymskiego potwierdza i sankcjonuje ten nowy element we Mszy św., stwierdzając: „Po zakończeniu rozdzielania Komunii św., kapłan i wierni mogą przez pewien czas modlić się w sercu swoim. Wedle uznania, całe zgromadzenie może także wykonać hymn, psalm lub inny śpiew pochwalny" (nr 56 p). Z dokumentów tych można wyciągnąć pewne wnioski odnośnie dziękczynienia po Komunii św.
Dziękczynienie to, składane przez kapłana i wiernych, rozpoczyna się dopiero po skończonej puryfikacji paten i kielicha, gdy kapłan zajmuje miejsce przewodniczenia. W ten sposób wiernym daje się możliwość na dialog z Chrystusem po przyjęciu Komunii św., a kapłan może włączyć się w dziękczynienie, gdyż już nie jest zajęty innymi czynnościami (odnoszenie
komunikantów do tabernakulum, puryfikacja).
Omawiane dziękczynienie po Komunii św., może odbywać się albo w ciszy, albo przez odmawianie lub odśpiewanie hymnów, psalmów, względnie pieśni uwielbienia. Natomiast nie należy wtedy śpiewać pieśni o Najświętszym Sakramencie. Nie chodzi tutaj bowiem o adorację Najświętszego Sakramentu (czas na osobiste spotkanie z Chrystusem było wcześniej, zaraz po przyjęciu Komunii Świętej, aż do skończonej puryfikacji), ale o uwielbienie Boga Ojca i złożenie Mu dziękczynienia za pośrednictwem Chrystusa, z Chrystusem i w Chrystusie. Zatem pieśnią dziękczynną po Komunii św. może być każdy z kantyków Nowego Testamentu zwłaszcza najbardziej znane: kantyk Matki Najświętszej Wielbi dusza moja Pana (Łk 1,46-55), kantyk Zachariasza Błogosławiony Pan Bóg Izraela (Łk 1,68-79) i Symeona Teraz, o Panie (Łk 2,29-32), oraz inne kantyki, wykorzystywane w Nieszporach Liturgii Godzin. Także niektóre kantyki ze Starego Testamentu, umieszczone w Jutrzni Liturgii Godzin, mogą być pieśnią dziękczynną po Komunii św.
Drugim źródłem śpiewów na uwielbienie Boga, po Komunii św., są psalmy. Wspomniana instrukcja z 1967 r. podaje przykładowo tylko dwa psalmy: 33 i 150, ale psalmów o tematyce uwielbienia i wychwalania Boga jest znacznie więcej. Już w samej Jutrzni codziennie w psalmodii jest po jednym psalmie pochwalnym i można je wykorzystać.
W końcu mamy do wykorzystania po Komunii św. szereg pieśni, mających za treść dziękczynienie i wychwalanie Bożego Majestatu. Znane już są i śpiewane następujące: Dziękujemy Ci, Ojcze nasz, Ciebie, Boga, wysławiamy, Czego chcesz od nas, Panie, Dzięki, o Panie, składamy dzięki, Dzięki, o Boże Ojcze, składamy dzięki, Dziękczynne pieśni, Panie mój, cóż Ci oddać mogę, Radośnie Panu hymn śpiewajmy, Alleluja, Tyle dobrego, Jak Ci dziękować, żeś mi dni tak wiele. Mając tak bogaty zestaw kantyków-psalmów i pieśni wielbiących Boga, należy dokonywać wyboru, uwzględniając okres roku liturgicznego, charakter uroczystości czy święta oraz możliwości uczestniczących w Najświętszej Ofierze. Np. w Adwencie czy w uroczystość św. Jana Chrzciciela wypada śpiewać kantyk Zachariasza Błogosławiony Pan, Bóg Izraela, w okresie Wielkiego Postu nie można śpiewać pieśni ze słowami Alleluja, w święta maryjne najbardziej odpowiednim śpiewem po Komunii św. będzie kantyk Matki Bożej Wielbi dusza moja Pana, w mszach żałobnych kantyk Symeona Teraz, o Panie, a w dniach szczególnego dziękczynienia (zakończenie roku kalendarzowego, wielkie rocznice, nabożeństwa centralne) zasadniczo śpiewa się Ciebie, Boga, wysławiamy. Można jeszcze, jak uczy wspomniana Instrukcja i Wprowadzenie Ogólne do Mszału Rzymskiego, odprawiać dziękczynienie w ciszy.
Pieśń na rozesłanie rozpoczyna się po błogosławieństwie końcowym i słowach posłania Idźcie w pokoju Chrystusa, wraz z odpowiedzią Bogu niech będą dzięki. Śpiew ten towarzyszy procesji powrotnej od ołtarza do zakrystii. Jego treść określa sam obrzęd rozesłania, w którym „posyła się wiernych, by każdy wrócił do swoich uczynków dobrych, wychwalając i błogosławiąc Pana" (WOMR). Dlatego ma być w swej wymowie przede wszystkim zachętą do podjęcia misji niesienia doświadczenia spotkania z Panem w codzienność. . Pieśń na rozesłanie jeszcze jest powiązana z liturgią, więc nie może być miejscem na śpiewanie piosenek religijnych. Ponieważ procesja powrotna łączy się z procesją wyjścia, stąd też i temat poruszany w pieśni wstępnej może w pieśni końcowej jeszcze raz powrócić dla utrwalenia i ponowienia akcentu. Wobec tego można tutaj śpiewać pieśni z okresu liturgicznego czy też z uroczystości, święta, względnie wspomnienia, a także w mszach wotywnych pieśni o danej tajemnicy. Nie trzeba chyba dodawać, że śpiew końcowy powinien tchnąć nadzieją i optymizmem, gdyż tylko w takim klimacie można mobilizować się do czynienia dobra i uwielbienia Boga, nawet wśród przeciwności
